admin Bu makaleyi dinlemek için oynat’a basın
Suni zeka tarafınca seslendirildi.
Devrim havada. Başkan Emmanuel Macron’un en mühim emeklilik reformu mevzusunda üç ay devam eden kargaşanın arkasından, Fransa bir kez daha anayasasını yırtıp baştan başlamanın albenisine tutuldu.
2023, 1789, 1830, 1848, 1870, 1940 ve 1958’den sonrasında, Batı dünyasının kim bilir minimum yönetilebilir büyük ülkesinin yönetim yönteminde köktencilik bir değişikliğe zorluk çeken yıl olarak anılacak mı?
Saygı duyulan Fransız tarihçileri ve siyasal yorumcular bir “demokratik kriz”den ya da bir “demokratik kriz”den bahsediyorlar.rejim krizi” Emeklilik anlaşmazlığının, Fransızların 62 yaşlarında mı yoksa 64 yaşlarında mı emekli olması gerektiği mevzusundaki tartışmaları aştığını söylüyorlar.
Fransız cumhurbaşkanının, Fransız yetişkinlerin yüzde 70’i tarafınca reddedilen bir reformu dayatmak için hususi anayasal yetkilerden oluşan eksiksiz bir cephaneliği konuşlandırması, daha derin bir siyasal hastalık yarattı – yada hızlandırdı.
İnternet çağlarında ve aşağılama seçkin, seçkin, Yorumcular, Charles de Gaulle tarafınca 65 yıl ilkin tasarlanan yukarıdan aşağıya seçilmiş monarşinin artık uygulanabilir olmadığını söylüyor.
Cumhurbaşkanı ve yürütmenin düzgüsel bir parlamento oylamasını kısa dönem yapma yetkisi (Beşinci Cumhuriyet anayasasının 49.3 Maddesi uyarınca) 1958’den bu yana 100 kez kullanıldı.
Önceki tüm durumlarda, karşıcılık politikacıları tarafınca homurdanmalar oldu. Bu sefer, bir kısmı suni, bir kısmı gerçek olan bir popüler hiddet patlaması yaşandı.
Normandiya kırsalının sakin bir kesimindeki evimin yakınında, karalanmış, yol kenarındaki bir tabelada Fransız Devrimi’nin başladığı yıla atıfta bulunan “49.3=1789” yazıyor. Geçen hafta Macron’un cenup Fransa’daki Hérault’u ziyareti esnasında göstericiler, öteki şeylerin yanı sıra, “Kahrolsun Beşinci Cumhuriyet” (Kahrolsun Beşinci Cumhuriyet).
bu sarı yelekliler (Sarı Yelekliler) 2018-19 eyalet isyanı aslına bakarsanız kısmen, hükümet üstünde daha çok halk kontrolü talebi ve geleneksel, siyasal partiler ve devlet kurumlarının reddiydi. Şimdi gençler, Beşinci Cumhuriyet’in cumhurbaşkanına ve yürütmeye parlamentoya ve halka karşı ağır basan yetkiler verdiğini ortaya çıkardıklarında şaşkına dönüyorlar.
Fransa’nın hükümet sistemine olan güveninde bir şeyler ters gitti ya da kırılmak suretiyle. Bu, devrimin – hatta değişimin – yolda olduğu anlamına gelmez. Mütevazı bir emeklilik reformu sebebiyle sinir krizi geçiren bir ülkenin, yeni bir anayasa üstünde kolay bir anlaşmaya varması pek mümkün değil.
Son 234 yıldaki tüm Fransız rejim değişimleri, silahlı devrimleri yada kaybedilen savaşları takip etti. Şu anda Fransa’nın kaderi de pek ihtimaller içinde görünmüyor.
Bazı açılardan bu, anayasal bir krizden fazlaca bir Macron krizidir. Charles de Gaulle’ün orijinal anlayışında, başkan partilerin/politikacıların günlük tartışmalarından uzak durdu. “İnsanlarla” direkt bir bağ kurdu.
Macron, “halk” beğense de beğenmese de kendi iyiliği için Fransa’da düzeltim hayata geçirmeye koyuldu. Fransa’nın birçok hastalığının – ve kesinlikle sıkıntılı devlet maliyesinin – sokak protestoları karşısında reformları hendek atmaya yönelik geçmiş cumhurbaşkanlığı kararlarından kaynaklandığı görüşünü benimsiyor.
Macron, hususi anayasal yetkilerin bir nedenle yaratıldığını söylüyor. Bu tarz şeyleri kullanmakla yükümlüdür. Bigün ülke ona teşekkür edecek.
Siyasal tarihçi Jean Garrigues, bunun yalnız De Gaulle anayasasının değil, Fransız tarihinin yanlış okunması bulunduğunu öne sürüyor. “Macron kurumsal meşruiyetine bağlı fakat Fransız Devrimi’nden bu yana tarihimize kazınmış başka bir meşruiyeti unutuyor: sendikalar ve medya vasıtasıyla anlatılan yurttaşların sesine kulak verme ihtiyacı.”
Bunda gerçek var. Sadece orijinal, yarı-bağımsız De Gaulle başkanlık modelinin daha azca hürmetkar bir toplumsal medya çağlarında başarı göstermiş bir halde işleyip işlemeyeceği şüphelidir.
Fransa şeklinde bölünmüş ve kavgacı bir ülkede kimlerin “seslerini” dinliyorsunuz?
Ne kadar fazlaca şey değişirse, o denli fazlaca aynı bırakılırlar
Kaotik Sarı Yelekliler isyanı bir uyarıydı fakat bununla birlikte Beşinci Cumhuriyet’in niçin var bulunduğunun da bir hatırlatıcısıydı. Sarı Yelekliler hiçbir mevzuda uzun süre anlaşamaz. Kendi liderleri dahil tüm liderlerden nefret ettiler.
Daha parlamenter bir sisteme -ya da Sarı Yeleklilerin tercih etmiş olduğu devamlı referandumlara- geri dönüş, 1930’ların karışık Üçüncü Cumhuriyet hükümetlerine ya da 1946’dan 1958’e kadar Dördüncü Cumhuriyet’in parlamenter savaşına dönüşü riske atabilir.
Dördüncü Cumhuriyet’in 12 senesinde bazıları yalnız birkaç gün devam eden 28 hükümet vardı. De Gaulle 1958’de Fransa’nın saf parlamenter demokrasiyle bağdaşmadığı sonucuna vardı (fakat bu 1945’te aslına bakarsanız onun görüşüydü). Yukarıdan aşağıya bir sisteme gereksinim vardı.
Başkan başkanlık edecekti. Günlük hükümet, gerekirse politikacılara ve bununla birlikte akıllı teknokratlara bırakılacaktı.
Bu model bir anlamda günümüze kadar gelmiştir. Macron’un Başbakanı Elisabeth Borne bir politikacıdan fazlaca bir teknokrat. Muhtemelen Macron da öyleki.
Teknokratlar tarafınca yönetilen hükümet ve başkanlar tarafınca kısa dönem yapılabilen parlamentolar, “seçkinler”den kuşku edilen ve daha direkt, demokratik “denetim” talep eden bir çağda garip görünüyor. Beşinci Cumhuriyet anayasası, demokratik uluslar içinde bir anomali haline geldi.
Fakat onun yerini ne alabilir? Altıncı Cumhuriyet iyi mi olurdu?
Fransız siyasal cenk alanı, tıpkı 1950’lerde olduğu şeklinde üçe bölünmüş durumda. Siyasal partiler, 1950’lerde olduğu şeklinde hor görülüyor. Geçen Haziran ayında seçilen huysuz Ulusal Meclis, tıpkı 1950’lerde olduğu şeklinde, naturel yada inorganik bir çoğunluğa haiz değil.
İngiliz yada daha karmaşık Alman modelindeki parlamenter bir hükümet sistemi hızla Dördüncü Cumhuriyet bataklığına saplanabilir. Jean-Luc Mélenchon liderliğindeki köktencilik Sol blok, bir parlamenter sistemden yanadır (sadece bir çok vakit kabaca parlamento dışı bir halde davranır).
Marine Le Pen’in aşırı sağı da dahil olmak suretiyle öteki tüm siyasal güçler mevcut sistemi geniş seviyede destekliyor. Parlamenter bir Fransa’da Le Pen asla başbakan seçilemez; iki turlu cumhurbaşkanlığı seçimlerinde cumhurbaşkanı olmak için zayıf bir umudu var.
Başka bir deyişle, ne ekersen onu biçersin. Fransa’da “değişiklik” açlığı var. Değişimler için bir düşünce birliği yoktur.
Macron, esasen mevcut sistemi kurcalayarak kurumsal düzeltim planlarının tozunu atacağına yemin etti, sadece kalan dört senesinde mühim herhangi bir mevzuda anlaşmaya varma umutları sıfıra yakın.
Winston Churchill’i yanlış alıntılamak gerekirse, Beşinci Cumhuriyet anayasası, 65 yıl sonrasında, ötekiler hariç, Fransa için olabilecek en fena hükümet biçimi haline geldi.
